ҡара тап

лицо в пятнах — тимгелле бит

белёсое пятно — аҡ тап

сальное пятно — май табы

выводить пятна — таптарҙы бөтөрөү

смыть пятно — гөнаһты юйыу

белые пятна — аҡ таптар (билдәһеҙ, тикшерелмәгән нәмәләр)

жёлтое пятно — һары тап (күҙ селтәренең күреүҙе тойоусы артҡы өлөшө)

тёмное (чёрное) пятно — ҡара тап (хур иткән, оятҡа ҡалдырған нәмә)

чёрный дым — ҡара төтөн

чёрная лента — ҡара таҫма

чёрная краска — ҡара буяу

чёрные думы — ҡара уйҙар

чёрные дни — ауыр көндәр

чёрная весть — ҡайғылы хәбәр

чёрные силы реакции — реакцияның ҡара көстәре

чёрная зависть — уҫал көнсөллөк

чёрный медведь — ҡара айыу

чёрная берёза — ҡара ҡайын

чёрная смородина — ҡара ҡарағат

чёрная биржа — йәшерен биржа

чёрный рынок — йәшерен баҙар

чёрная буря — көслө ел-дауыл

чёрное духовенство — монахтар

чёрная икра — ҡара ыуылдырыҡ

чёрный кофе — һөтһөҙ ҡара ҡәһүә

чёрный лес — ҡара урман (япраҡлы, ҡуйы)

чёрная металлургия — ҡара металлургия

чёрные металлы — ҡара металдар (тимер, ҡорос, суйын)

чёрная баня — ҡара мунса

чёрный порох — ҡара дары (төтөнлө)

чёрное пятно — ҡара тап

чёрные списки — ҡара исемлек (йәберһетеү өсөн йәшерен төҙөлгән)

чёрный хлеб — арыш икмәге

держать в чёрном теле — ҡағыу, ситләтеү

называть белое чёрным — күрәләтә аҡты ҡара тиеү

принимать белое за чёрное — аҡты ҡара тип таныу

чёрным по белому (написано) — асыҡ, аныҡ (яҙылған)

чёрная ночь — ҡараңғы төн

играть чёрными — ҡаралар менән уйнау

чёрное бельё — бысраҡ кер

чёрный ход — артҡы ишек

чёрная работа — ҡара эш

чёрные стороны жизни — тормоштоң насар яҡтары

затемнение сознания — аң томаланыу

затемнение окон — тәҙрәләрҙе ҡаплау

затемнение в лёгких — үпкәләге ҡара тап

тёмная комната — ҡараңғы бүлмә

тёмные волосы — ҡуңыр сәс

тёмное дело — шикле эш

тёмные люди — наҙан кешеләр

тёмные мысли — күңелһеҙ уйҙар

тёмный лес — тулыһынса билдәһеҙ, ҡара урман

с темна до темна; от темна до темна — ҡара таңдан ҡара кискә тиклем

тёмное пятно — ҡара тап

дисгармония в сочетаниях цветов — төҫтәрҙең үҙ-ара тап килмәүе

запачкать костюм чернилами — костюмды ҡара менән бысратыу

запачкать доброе имя — (яҡшы) исемгә тап төшөрөү

как поживаете? — нисек йәшәйһегеҙ?

как ваше здоровье? — һаулығығыҙ нисек?

как это случилось? — нисек булды һуң был?

как пройти к остановке? — туҡталышҡа нисек барырға?

я сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем

не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем

как хорошо! — ҡайһылай яҡшы!

как я рад тебя видеть! — һине күреүемә шул тиклем шатмын!

как! Ты опять здесь? — нисек! Һин тағы бындамы ни?

как! Ты уже пришёл? — бәй! Һин килдең дәме?

она как закричит ул — ҡысҡырып ебәрмәһенме

как польёт дождь — ямғыр яуып ебәрмәһенме

твёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты

белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ

советую это вам как друг — мин һеҙгә дуҫ итеп кәңәш бирәм

как вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә

как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ

как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ

как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын

как бы не так — шулай булмай ҙа ни

как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә

как же — эйе шул, әлбиттә

как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә

как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап

как можно — мөмкин тиклем

как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ

как ни в чём не бывало — бер ни ҙә булмағандай

как пить дать — һис шикһеҙ

как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай

как раз: — 1) нәҡ, тап

он свидетель как раз этого явления — ул нәҡ шул күренештең шаһиты

как сказать — уныһы икеле әле

как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк

как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен

несовместимость понятий — төшөнсәләрҙең тап килмәүе

психологическая несовместимость — психологик яҡтан һыйышмаусанлыҡ

пятнать скатерть — ашъяулыҡты таплау

пятнать себя — үҙеңә тап төшөрөү

это событие совпало с его приездом — был ваҡиға ул килгән ваҡытҡа тура килде

мнение их совпало — уларҙың фекерҙәре тап килде

посадить кляксу — ҡара тамыҙыу

совместимость понятий — төшөнсәләрҙең тура килеүе

психологическая совместимость — психологик яҡтан үҙ-ара ярашыу

совместимость крови — ҡандың тура килеүе (ҡан ебәргәндә)

чёрные брови — ҡара ҡаш

брови дугой — ҡыйғас ҡаш

водить бровями — ҡаш һикертеү

и (даже) бровью не повести (не вести, не шевельнуть) — ыжламау ҙа, иғтибар итмәү, әйләнеп тә (боролоп та) ҡарамау, бар тип тә белмәү

не в бровь, а (прямо) в глаз — тап өҫтөнә баҫыу (урынлы әйтелгән һүҙ тураһында)

бросать гранату — граната ырғытыу, бросать камень - таш ташлау

бросать войска в бой — һуғышҡа ғәскәр индереү

бросать товары на рынок — баҙарға тауар сығарыу

бросать дополнительные средства на строительство — төҙөлөшкә өҫтәмә аҡса күсереү

солнце бросает лучи — ҡояш нурҙарын һибә

бросать взгляд — ҡараш ташлау

бросать игрушки как попало — уйынсыҡтарҙы тегендә-бында атып бәреү

бросать семью — ғаиләне ташлап китеү

бросать друзей — дуҫ-иштәрҙе ташлау

бросать позиции — позицияны ҡалдырып китеү

бросать курить — тәмәкене (тартыуҙы) ташлау

бросать работу — эште ҡалдырыу

бросать учёбу — уҡыуҙы ташлау

бросать реплику — (урындан) һүҙ ташлау

бросать деньги на ветер — аҡса туҙҙырыу, аҡсаны әрәм-шәрәм итеү, аҡсаны елгә осороу

бросать за решётку кого — төрмәгә ябыу, бросать камень (камнем) в кого - берәйһенә бысраҡ ташлау

бросать камешки в огород чей, кого — һүҙ ебәреү

баҡсаһына таш ташлау; бросать на произвол судьбы — яҙмышты үҙ ағышына тапшырыу

бросать слова на ветер — файҙаһыҙға һөйләнеү, һүҙҙе елгә осороу (ташлау)

бросать тень на кого-что — шик һалыу (ташлау), тап төшөрөү, ҡара яғыу

бросать оружие — ҡорал ташлау, бирелеү

бросать перчатку кому: — 1) дуэлгә саҡырыу

2) берәйһе менән алышыу (көрәшеү); бросать свет на что — асыҡлау

брюки замарались — салбар бысранды

угрюмое лицо — ҡараңғы сырай

сердитое лицо — асыулы йөҙ

отразиться на лице — йөҙгә сығыу

историческое лицо — тарихи шәхес

официальное лицо — рәсми кеше

категория лица — зат категорияһы

изменение по лицам — зат менән үҙгәртеү

в поте лица — тир түгеп

лица нет на ком — төҫө ҡасҡан

знать в лицо кого — күреп белеү

лицом в грязь не ударить — йөҙгә ҡыҙыллыҡ килтермәү

лицом к лицу — йөҙгә-йөҙ (осрашыу, тап килеү)

физическое лицо юр. — хоҡуҡҡа эйә кеше, физик шәхес

на лице написано что — йөҙөнә сыҡҡан

перед лицом кого-чего — алдында, ҡаршыһында

с лица земли стереть — юҡ итеү, һәләк итеү

смотреть (глядеть) в лицо чему — күҙенә ҡарау

положить книгу на стол — китапты өҫтәлгә ҡуйыу

влезть на дерево — ағасҡа менеү

надеть на ребёнка пальто — балаға пальто кейҙереү

на разные голоса — төрлө тауыштарға

на новый лад — яңыса

бег на сто метров — йөҙ метрға йүгереү

закрыть на замок — йоҙаҡҡа бикләү

пятнадцать разделить на пять — ун биште бишкә бүлеү

три умножить на три — өстө өскә ҡабатлау

он моложе своего брата на пять лет — ул үҙенең ағаһынан биш йәшкә йәшерәк

сидеть на стуле — ултырғыста ултырыу

лежать на диване — диванда ятыу

вина на мне — ғәйеп миндә

все заботы по дому на ней — бөтә өй мәшәҡәттәре уның өҫтөндә

выступать на съезде — съезда сығыш яһау

учиться на курсах — курстарҙа уҡыу

находиться на излечении — дауаланыуҙа (булыу)

быть на иждивении брата — ағаһы тәрбиәһендә булыу

на той неделе — теге аҙнала

на утренней заре — иртә таңда

свалить вину на другого — ғәйепте башҡа берәүгә ауҙарыу

переписать дом на сына — өйҙө улы исеменә күсереп яҙҙырыу

на ней было пальто — уның өҫтөндә пальто ине

кататься на коньках — конькиҙа шыуыу

приехать на лошади — ат менән килеү

жарить на масле — майҙа ҡыҙҙырыу (майға ҡурыу)

завод работает на нефти — завод нефть менән эшләй

мазь на вазелине — вазелинлы май

варенье на сахаре — шәкәрҙә әҙерләнгән ҡайнатма

на лету — осоп барғанда

на бегу — йүгереп барғанда

на скаку — сабып барғанда

на ходу — барғанда

вернуться на родину — тыуған илгә ҡайтыу

пойти на завод — заводҡа эшкә барыу

идти на голос — тауыш ишетелгән яҡҡа барыу

двигаться на восток — көнсығышҡа табан хәрәкәт итеү

дверь на улицу — ишек урамға табан

наткнуться в темноте на камень — ҡараңғыла ташҡа барып бәрелеү

наскочить на забор — ҡоймаға барып бәрелеү

встреча назначена на завтрашний день — осрашыу иртәгәһе көнгә билдәләнгән

запасаться на зиму — ҡышҡа әҙерләү

приехать на две недели — ике аҙнаға килеү

на первый раз — беренсе тапҡырға

со дня на день — бөгөн-иртәгә, яҡын көндәрҙә, тиҙ арала, ошо арала

с минуты на минуту (с часу на час) — бына хәҙер, хәҙер-хәҙер (тип тороу)

отдать на воспитание — тәрбиәгә биреү

сдать на хранение — һаҡлау өсөн тапшырыу

отрез на платье — күлдәклек тауар

комната на пять человек — биш кешелек бүлмә

учиться на врача — табиплыҡҡа уҡыу

на, возьми — мә, ал

вот тебе и на — бына һиңә кәрәк булһа (ныҡ аптырау белдергәндә әйтелә)

конь вороной с подпалинами — тимгелле ҡара ат